Τετάρτη 7 Απριλίου 2010

Το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου και οι όροι της ειρήνης


Λεπτομέρεια από μελανόμορφη κύλικα με παράσταση πολεμικού πλοίου.
B' μισό 6ου αιώνα π.Χ. Vienna, Kunsthistorisches Museum. Χριστόπουλος, Γ., Μπαστιάς, Ι., Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. Γ2, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1972, σ. 232-233. © Kunsthistorisches Museum, Vienna.

Το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου και κυρίως οι όροι της ειρήνης που επέβαλε η ολιγαρχική Σπάρτη στη μεγάλη της αντίπαλο εγκαινιάζουν μια νέα σελίδα στην ιστορία της αρχαίας Ελλάδας.

Μετά την ήττα της στους Αιγός Ποταμούς και βάσει των όρων αυτών η Αθήνα παύει να αποτελεί πολιτικό οργανισμό πόλη - κράτος, εφόσον οι βασικές επιδιώξεις, ελευθερία, αυτονομία και αυτάρκεια, απαραίτητες για την πολιτική της επιβίωση, παύουν να υπάρχουν.

¨ Η Αθήνα χάνει την ελευθερία της εφόσον είναι υποχρεωμένη να ακολουθεί τη Σπάρτη όπου εκείνη την οδηγεί.

¨ Παύει να είναι αυτόνομη, εφόσον θα πρέπει να έχει τους ίδιους εχθρούς και φίλους με τη μεγάλη της αντίπαλο, δηλαδή οι πολίτες της χάνουν το δικαίωμα να αποφασίζουν μόνοι για τις τύχες τους. Το μεγάλο προνόμιο της ενεργούς συμμετοχής για τη ρύθμιση της ζωής τους βρίσκεται τώρα στα χέρια των μεγαλύτερων εχθρών τους.

Αυτά όμως προϋποθέτουν χειρότερες συνθήκες που εδραιώνουν την ισχύ της Σπάρτης επί της αντιπάλου της ακυρώνοντας την πιθανότητα να ορθοποδήσει η άλλοτε ισχυρή ηγεμών Αθήνα.

Να γκρεμίσουν τα Μακρά τείχη και τα τείχη του Πειραιά:
Τα τείχη, που τόσο δόλια εις βάρος των Σπαρτιατών φρόντισε ο Θεμιστοκλής να χτιστούν, αποτελούσαν το μεγάλο αγκάθι στις σχέσεις των δύο υπερδυνάμεων της εποχής: χάρη σ’ αυτά η Αθήνα παρέμενε απόρθητη, εφόσον μπορούσε να διασφαλίζει την ασφαλή τροφοδοσία της από θαλάσσης. Έτσι η δεκαετής χερσαία πολιορκία των Σπαρτιατών στη Δεκέλεια απέβη ουσιαστικά άκαρπη, εφόσον η άμυνα της πόλης χάρη στα τείχη αυτά ήταν απαραβίαστη.

Να παραδώσουν τα πλοία τους εκτός από 12:
Τα τείχη αποτελούσαν το δεύτερο ισχυρό στοιχείο άμυνας της πόλης, που σε συνδυασμό με τα τείχη την καθιστούσε απόρθητη. Εκτός όμως από την άμυνα ο στόλος προσέφερε στην Αθήνα τη δυνατότητα επίθεσης και ισχυρές πιθανότητες νίκης ιδιαίτερα εναντίον εχθρών χωρίς το δικό της ναυτικό παρελθόν. Έτσι πρέπει να αναφέρουμε ότι η Αθήνα χρωστούσε τα μάλα στο Θεμιστοκλή,
τον εμπνευστή της εδραίωσης της δύναμης της.

Η επιστροφή των πολιτικών εξόριστων τερματίζει τη δημοκρατική περίοδο της Αθήνας, εκείνη δηλαδή την περίοδο που την οδήγησε στον κολοφώνα των επιτευγμάτων της σε όλους τους τομείς. Στο εξής οι τύχες της πόλης θα ρυθμίζονταν από τους ολιγαρχικούς, οι οποίοι έχοντας κακοπαθήσει κατά τα χρόνια της εξορίας τους, θα ενεργούσαν με πολιτική εμπάθεια, αλλά και φυσικά θα ήταν πολιτικά φιλικά διακείμενοι προς την Σπάρτη. Μ’ αυτό τον τρόπο δηλαδή οι Σπαρτιάτες θα μπορούσαν έμμεσα και διακριτικά να επεμβαίνουν και να ρυθμίζουν την πολιτική της Αθήνας καταργώντας την αυτονομία της.

έχοντας τους ίδιους εχθρούς και φίλους: το έσχατο σημείο πολιτικής εκμηδένισης και ταπείνωσης της αλλοτινής υπερδύναμης, που θα ήταν στο μέλλον υποχρεωμένη να ακολουθεί την πολιτική της Σπάρτης: αυτή που όριζε πόλεις, που είχε μάθει να αποφασίζει για άλλους,
να διατάζει, να ελέγχει, να κακομεταχειρίζεται, να παραβαίνει τους νόμους, να αυθαιρετεί, γίνεται ένα λιοντάρι χωρίς νύχια και δόντια, πραγματικά αξιολύπητη …

Οι μέρες της δύναμης, της δόξας, του μεγαλείου, της έπαρσης, της αλαζονείας και των αυθαιρεσιών ανήκουν στο παρελθόν. Η άλλοτε πανίσχυρη Αθήνα αντιμετωπίζει την ήττα της και μάλιστα χωρίς την αξιοπρέπεια να κρατήσει το κεφάλι ψηλά. Αντίθετα γονάτισε εκλιπαρώντας για έλεος, προσπαθώντας να περισώσει τουλάχιστον τη ζωή της, χωρίς μάλιστα να καταφέρνει να κερδίσει την ευσπλαχνία και τη συμπάθεια κανενός, εφόσον οι αγριότητες του παρελθόντος την είχαν κάνει σε όλους μισητή. Πώς αλλάζουν αλήθεια οι καιροί …

Αν είχε περισσότερη φρόνηση και σοφία θα είχε σκεφτεί τους στίχους που αιώνες αργότερα συνέθεσε ο ποιητής…


Του κύκλου τα γυρίσματα που ανεβοκατεβαίνου
και του καιρού που ώρες ψηλά και ώρες στα βάθη πηαίνου….

Δεν υπάρχουν σχόλια: