Τετάρτη 7 Απριλίου 2010

Σκεπτικισμός: η αμφιβολία για τη δυνατότητα της γνώσης. Συνέπειες του σκεπτικισμού

Ο σκεπτικισμός είναι τα πνευματικά γηρατειά: προσπάθησες, αγωνίστηκες, έψαξες και δε βρήκες αυτό που έψαχνες. Απογοητευμένος λες δεν υπάρχει. Κουβαλά όμως την ωριμότητα και τη σοφία μιας ζωής.

Η εποχή της ενεργούς δράσης τελείωσε. Πίσω από το νεανικό ενθουσιασμό και την παρορμητικότητα, την ευκολία που μεταφράζεται σε αλαζονεία της παντογνωσίας. Ο ρωμαλέος δυναμισμός που όμως επισκιάζει τις διεργασίες που αργά και υπομονετικά έγιναν κάτω από την εντυπωσιακή επιφάνεια.. Οι ανήσυχες διαταράξεις που προκαλούν οι φλόγες Ένα προπέτασμα καπνού όμως προϋποθέτει πάντα μια φωτιά που υποβόσκει. Στο τέλος θ’ αφήσει τη χόβολη, το ήρεμο καταστάλαγμα της θέρμης και της ισορροπίας. Τώρα είναι καιρός για ισορροπία και αρμονία.

Αλλά τι οδήγησε στο «όχι», την άρνηση και την απόρριψη;
Ο σκεπτικισμός τα ’χει δει όλα:κι απ’ την καλή και απ΄ την κακή, κι από μέσα κι απ΄ έξω. Δεν μπορεί γι΄ αυτό ν΄ απαντήσει με μιας. Λέει «ξαναδές τα». Μια άλλη, προσεκτική ματιά, θα δείξει ότι δεν μπορεί να υπάρξει η μονομέρεια της μιας πλευράς.

1. απόρριψη της δυνατότητας της γνώσης

Η απόρριψη της δυνατότητας της γνώσης αυτομάτως σημαίνει και απόρριψη και κατάργηση των φορέων της (θρησκεία, επιστήμη).

Και ενώ στην περίπτωση της θρησκείας θα μπορούσε ίσως κάποιος να νιώσει ανακούφιση από την απελευθέρωση του καταπιεστικού δόγματος, δε μπορεί παρά να αισθανθεί και την ανασφάλεια που δημιουργεί η αφαίρεση του τάπητα κάτω από τα πόδια, η έλλειψη του πατρικού στιβαρού ώμου να στηριχτεί και να λύσει τις όποιες απορίες.

Σημαίνει όμως ταυτόχρονα και κατάρριψη της επιστήμης, αφού η επιστημονική γνώση θεωρείται ως η πιο έγκυρη. Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος εγκαταλείπεται με άδεια χέρια και δεν έχει πια τα μέσα και τους τρόπους να βοηθήσει τον εαυτό του σε κανένα πεδίο της επίγειας ζωής του. Είναι το γκρέμισμα όσων ο άνθρωπος έχτισε αιώνες και χιλιετίες επίπονης προσπάθειας και φέρει το όνομα της συνύπαρξης στο πλαίσιο της κοινωνικής συμβίωσης: πολιτισμός. Μόνος και αβοήθητος ο άνθρωπος μη έχοντας πια εμπιστοσύνη στον εαυτό του (επιστήμη), αλλά και σε κανένα υπερβατικό ον (θρησκεία) βρίσκεται σε πραγματικά δεινή θέση.

2.η ψυχολογική στάση της απάθειας και της αδράνειας

Η ψυχολογική στάση της απάθειας και της αδράνειας που υποστηρίζει ο πυρρωνισμός έρχεται να αποκαλύψει έναν απογοητευμένο, κουρασμένο και γερασμένο πνευματικά οργανισμό που δεν έχει το κουράγιο ν’ αγωνιστεί σ’ έναν κόσμο τον οποίο δεν μπορεί ν’ αντιμετωπίσει. Προσμετρώντας τις γνωσιολογικές του δυνάμεις και βρίσκονται τις λιγοστές, ανίσχυρες ή και ανύπαρκτες, τηρεί στάση «εποχής» από όλους τους τομείς της δημιουργικής δράσης. Αυτή η στάση όμως δεν προάγει τη ζωή του, δεν την οδηγεί σε πρόοδο, αλλά με μαθηματική ακρίβεια οδεύει στην παρακμή, στο τέλμα, στο θάνατο. Και ιστορικά ο πυρρωνισμός ήταν ο γνωσιολογικός θάνατος της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας, που γηρασμένη και απογοητευμένη γέρνει στη δύση της.

Η κατάρριψη του δογματισμού προσμετράται ως το μοναδικό, αλλά ισχυρό ταυτοχρόνως πλεονέκτημα του σκεπτικισμού. Ωθεί στην απομάκρυνση από το στείρο εφησυχασμό σε παγιωμένες θέσεις και αντιλήψεις που δεν προάγουν την έρευνα και αναζήτηση, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει στην πολυφωνία, στον πολύπλευρο φωτισμό και επομένως στη σφαιρική και ολοκληρωμένη παρουσίαση ενός θέματος. Μ’ αυτό τον τρόπο ο σκεπτικισμός ανοίγει αμέτρητους δρόμους και πλαταίνει τους πνευματικούς ορίζοντες.. Αναγκάζει εξάλλου σε επανεξέταση του κατεστημένου, του δεδομένου και της αυθεντίας, όροι που δεν έχουν πια νόημα. Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος βρίσκεται σε πνευματική εγρήγορση, καθώς έχει βγει από το δογματικό λήθαργο, ο οποίος του δημιουργούσε παρωπίδες και του περιόριζε τον κόσμο ή τον ανάγκαζε να τον βλέπει με χρωματιστά γυαλιά. Έτσι ο άνθρωπος απελευθερώνεται από τα δεσμά της προσωπικής συνήθειας και του βολέματος, της ψυχολογικής αίσθησης ασφάλειας, αλλά και των παραγόντων που θα επιθυμούσαν την ιδιοτελή χειραγώγησή του για να επιτύχουν τους σκοπούς τους. (πολιτικούς, οικονομικούς, θρησκευτικούς).

Δεν υπάρχουν σχόλια: